Zastanawiałeś się, dlaczego tak się dzieje, że niektóre osoby w Twoim otoczeniu biznesowym mogłyby rozmawiać tylko o zadaniach i zmierzają do tzw. ‘brzegu’, a inne wolą rozmawiać o relacjach, swoich emocjach, a nawet o życiu prywatnym? Dlaczego jedni będą mocniej w rozmowie dążyć do osiągnięcia danego celu, podczas gdy inni będą mówić o poszczególnych etapach procesu? Dlaczego jedni będą wychodzić z inicjatywą, a inni będą sprawnie działać w reakcji na jasno sprecyzowane oczekiwania? Odpowiedź na te wszystkie pytania jest jedna – nasze zachowania determinują typy osobowości.
Czym są typy osobowości człowieka?
Typy osobowości to kategorie używane do opisania wzorców zachowań, myślenia i odczuwania, które charakteryzują daną osobę. W psychologii i innych dziedzinach badających ludzkie zachowania, istnieje wiele teorii i modeli typologii osobowości, z których każdy klasyfikuje ludzkie osobowości w różny sposób, bazując na różnych kryteriach i założeniach. Jednym z nich jest model DISC [1].
W tym tekście przyjrzymy się podstawowej warstwie osobowości człowieka, którą da się najłatwiej zaobserwować w zachowaniu, i która ma silny wpływ na codzienną współpracę, w tym komunikację. Celowo podkreślamy, że to podstawowa warstwa osobowości człowieka, ponieważ na jego całość składa się nie tylko aspekt komunikacji (typy osobowości DISC), ale również to, jaki ma styl myślenia, co jest dla niego wartością w miejscu pracy czy co go wewnętrznie motywuje (model DISC D3).
Sprawdźmy, czym są typy osobowości DISC i dlaczego warto wziąć je pod uwagę w codzienności biznesowej. Zapraszam!
Rodzaje osobowości – model DISC
DISC to akronim angielskich nazw typów osobowości: D – Dominant (dominujący), I – Influencing (wpływowy), S – Steady (stały), C – Compliance (sumienny), które układają się w model czterech stylów zachowania. Model został opracowany przez amerykańskiego psychologa prof. Williama Marstona i poddany weryfikacji na Uniwersytecie Harvarda. Marston analizował ludzkie zachowania w konkretnym środowisku i w konkretnych sytuacjach. Okazało się, co opisał w książce Emotions of Normal People, że istnieje powtarzalność zachowań u osób o podobnych stylach. Co ciekawe, każdy ma w sobie wszystkie cztery style zachowań, ale w różnym stopniu nasilenia. Dla przykładu, są takie osoby, które w rozmowie będą odnosić się do rozwiązań, a inne będą się skupiać na analizie problemu. Ta różnica będzie wynikać z tego, który styl zachowania u danej osoby jest szczególnie silny.
Model DISC da nam odpowiedź na następujące pytania:
■ Jaki jest twój styl zachowania? Np. jaki jest twój poziom nastawienia na zadanie vs nastawienia na ludzi lub poziom proaktywności vs reaktywności?
■ Dlaczego dobierasz takie a nie inne argumenty w rozmowie?
■ Jaka jest twoja naturalna reakcja na stres?
■ Jaki masz styl podejmowania decyzji?
■ Jaką wartość wnosisz do organizacji?
■ Jakie są twoje obszary do rozwoju wynikające ze stylów zachowań?
Spójrzmy teraz na to, dlaczego warto znać poszczególne typy osobowości członków zespołu i dlaczego jest to ważne dla biznesu.
Rodzaje osobowości – dlaczego warto je poznać?
Znajomość profilu DISC ma poszerzyć samoświadomość tego, jak się zachowujemy, jakich argumentów używamy w rozmowie, jak instynktownie odpowiadamy na zmiany czy stresujące sytuacje. Co więcej, nawet mimo dużej różnorodności typów osobowości w zespole, już samo ich poznanie i zrozumienie neutralizuje napięcia między ludźmi oraz daje podstawę do właściwego podziału obowiązków w zgodzie z mocnymi stronami danej osoby. Ta wiedza ma poszerzyć rozumienie, jaki wpływ nasze zachowanie wywiera na otoczenie – czy na przykład pozytywnie wpływa na innych, a może wprowadza niepokój, czy jest źródłem nieporozumień. Warto to wiedzieć nie tylko o sobie, ale również o każdej osobie w zespole, bo koniec końców każdy odpowiada za jakość współpracy i osiągnięcie celu biznesowego. Jednym słowem, rozumienie dlaczego dana osoba zachowuje się tak a nie inaczej, podejmuje takie a nie inne decyzje, sprzyja temu, by rozwijać biznes, a nie skupiać się na ciągłym rozwiązywaniu problemów w komunikacji w miejscu pracy.
Skoro już wiemy, dlaczego warto jest znać typy osobowości, które przejawiają członkowie zespołu, to teraz przejdźmy do opisu poszczególnych z nich. Każdy typ osobowości będzie opisany w kluczu: ogólna charakterystyka, motywacje, wartość dla zespołu, wskazówki do komunikacji z danym stylem, potencjalne ograniczenia oraz obszary do rozwoju dla danego stylu.
Jakie są typy osobowości? Styl D (Dominujący) ang. Dominant
Ogólna charakterystyka osób, u których dominuje styl D:
Pewny siebie, decyzyjny, skoncentrowany na realizacji celu, wielozadaniowy, lubiący wyzwania i konfrontację, doceniający zmiany, niecierpliwy, dyrektywny, proaktywny, bardzo zadaniowy, z reguły optymistyczny.
Motywacje:
Nowe wyzwania i możliwości, niezależność
Wartość dla zespołu:
Instynktowny lider. Wyznacza cele i realizuje cele w innowacyjny sposób. Samodzielny. Nie traci celu z oczu. Konkretny i bezpośredni – mówi wprost. Daje wskazówki i kieruje zespołem w stronę konkretnych decyzji. Z reguły optymista. Lubi ryzyko, wyzwania. Potrafi zajmować się wieloma projektami jednocześnie. Dobrze sobie radzi z dużym obciążeniem pracą.
W komunikacji ze stylem „D”:
Mów krótko, konkretnie, wprost. Nie mów chaotycznie, nie powtarzaj się. Zadawaj pytania typu „Co?” i „Dlaczego?”. Skup się na działaniu, pamiętaj, że dla niego liczą się rezultaty. Sugeruj rozwiązania, nie skupiaj się na analizie problemu. Wskaż logiczne korzyści dla pomysłów, które proponujesz.
Potencjalne ograniczenia:
Nie lubi rutynowych czynności. Prowokuje konfrontację, zbyt wymagający. Bardzo szybko podejmuje decyzje. Ma niską tolerancję dla błędów. Nie analizuje szczegółów.
Obszary do rozwoju dla stylu „D”:
Staraj się być „aktywnym” słuchaczem. Zwracaj uwagę na pomysły innych członków zespołu. Staraj się bardziej doceniać opinie, uczucia i pragnienia innych. Postaw na rozwijanie czy budowanie relacji z ludźmi. Poświęć czas na wyjaśnienia „dlaczego” dla swoich stwierdzeń i propozycji. Bądź bardziej otwarty, mniej konfrontacyjny.
Jakie są typy osobowości? Styl I (Wpływowy) ang. Influencing
Ogólna charakterystyka, u których dominuje styl I:
Nastawiony na ludzi, rozmowny, wesoły, kreatywny, emocjonalny, wspierający, bywa mało zorganizowany etc. Inspirujący innych, wesoły, skoncentrowany na ludziach, szuka miłej atmosfery.
Motywacje:
Aprobata społeczna, prestiż, uznanie, zaufanie ze strony innych
Wartość dla zespołu:
Rozwiązuje problemy w kreatywny sposób. Doskonale zachęca i motywuje innych. Negocjuje w przypadku konfliktów, jest rozjemcą. Dobrze reaguje na nowe sytuacje. Tworzy pozytywną atmosferę. Potrafi pokierować ludźmi, to dobry przywódca. Dobrze współpracuje z innymi ludźmi, akceptuje innych. Potrafi wyrażać swoje zdanie. Przekonujący. Ma pozytywne nastawienie i poczucie humoru. Realizuje cele poprzez ludzi. Skuteczny w sytuacji „burzy mózgów”.
W komunikacji ze stylem „I”:
Stwórz przyjazne środowisko. Zapewnij mu możliwość przedstawienia jego pomysłów – nie ignoruj jego pomysłów ani osiągnięć. Pomagaj mu przełożyć słowa na działania. Przekazuj szczegóły na piśmie. Zachęcaj do realizacji zadań. Pozwól mu się wypowiedzieć. Nie mów mu dyrektywnie, co ma robić.
Potencjalne ograniczenia:
Bardziej skupiony na tym, aby być zauważonym niż na osiągnięciu mierzalnych efektów. Nieuważny na szczegóły. Nadużywa gestów, mimiki. Zbyt dużo obiecuje, zapomina o ustaleniach, bo się skupia już na innych zadaniach. Niezorganizowany, czasem mało pewny siebie.
Obszary do rozwoju dla stylu „I”:
Rozważaj za i przeciw przed podjęciem decyzji, bądź mniej impulsywny. Koncentruj się w większym stopniu na wynikach. Kontroluj swoje działania, słowa i emocje. Koncentruj się w większym stopniu na szczegółach, faktach i realizacji zadań. Zwolnij tempo z myślą o pozostałych członkach zespołu. Mów mniej i więcej słuchać.
Jakie są typy osobowości? Styl S (Stały) ang. Stable
Ogólna charakterystyka, u których dominuje styl S:
Wspierający, lojalny członek zespołu, ufny, dobry słuchacz, wrażliwy, cierpliwy, cichy – ale bystry, opiera się nagłym zmianom – potrzebuje rozumieć sytuację. Spokojny, zorientowany na ludzi i na proces.
Motywacje:
Utrzymanie status quo i niewiele zmian, poczucie bezpieczeństwa
Wartość dla zespołu:
Niezawodny, rzetelny, doskonały członek zespołu. Zgodny wobec autorytetu. Dobry słuchacz, cierpliwy i empatyczny. Dobrze sprawdza się w sytuacji rozwiązywania konfliktów. Instynktownie kojarzy fakty. Zaangażowany menedżer, którzy realizuje cele przez osobiste relacje. Dzięki niemu pozostali czują, że przynależą do zespołu. Jest cierpliwy nawet w kontakcie z „trudnymi” ludźmi. Potrafi dostrzec łatwiejszy sposób realizacji zadań. Ma dobrą intuicję co do ludzi i relacji. Utożsamia się z celami zespołu. Mocno identyfikuje się z zespołem. Dąży do budowania relacji. Dyplomatyczny, dąży do osiągnięcia porozumienia i spokoju.
W komunikacji ze stylem „S”:
Wyraź szczere zainteresowanie nim jako osobą. Wyjaśnij mu jego zadania i udziel odpowiedzi na pytania dotyczące sposobu ich wykonania. Bądź cierpliwy. Przedstawiaj pomysły lub alternatywy od obecnych praktyk w łagodny sposób, daj mu czas na zaadaptowanie się do zmiany. Definiuj cele, procedury oraz jego rolę w zrozumiały sposób. Zapewnij go, że otrzyma wsparcie w realizacji zadań. Nie bądź natarczywy, agresywny, ani wymagający. Nie zmuszaj go do konfrontacji.
Potencjalne ograniczenia:
Opiera się nagłym zmianom (potrzebuje odpowiedzi na pytanie „dlaczego zmiana ma być wprowadzona?”). Szybko może się demotywować, potrzebuje wsparcia z zewnątrz. Trzyma długo urazę, wrażliwy na krytykę. Może mieć trudność z ustalaniem priorytetów.
Obszary do rozwoju dla stylu „S”:
Bądź bardziej otwarty na zmiany, bardziej elastyczny. Nie bój się bezpośredniej konfrontacji z innymi. Działaj szybciej, aby zrealizować swoje cele. Deleguj zadania na innych, o ile to możliwe. Nie bój się wyrażać swoich myśli, opinii i uczuć.
Jakie są typy osobowości? Styl C (Sumienny) ang. Compliant
Ogólna charakterystyka, u których dominuje styl S:
Perfekcjonista, realista, wrażliwy, zorganizowany, komunikuje się poprzez fakty, zadaje wiele pytań, uważny, skoncentrowany na zadaniu i procesie.
Motywacje:
Dbałość o szczegóły, precyzja, stawianie na jakość
Wartość dla zespołu:
Doskonały organizator. Tworzy i dba o procedury. Potrafi ocenić postęp prac zespołu. Zadaje ważne pytania. Nie traci celu z oczu. Proponuje skuteczne rozwiązania. Kładzie nacisk na jakość, skrupulatność. Analizuje zagrożenia, myśli logicznie. Ma analityczny umysł. Jest systematyczny. Stara się osiągnąć porozumienie. Jest dyplomatą i racjonalistą.
W komunikacji ze stylem „C”:
Opisz wszystkie „za i przeciw” dla swoich pomysłów. Zapewnij go, że nie czekają go żadne „niespodzianki”. Bądź rzeczowy, precyzyjny – komunikuj jak najwięcej szczegółów, faktów. Jeśli się z czymś nie zgadzasz, to wyraź to, odwołując się do konkretnych zdarzeń, faktów a nie do osoby. Bądź cierpliwy i dyplomatyczny. Precyzyjnie odpowiadaj na pytania. Mówiąc o zmianach, podawaj konkrety, mów, co się wydarzy i w jakim terminie. Nie odwołuj się do emocji.
Potencjalne ograniczenia:
Woli nie werbalizować swoich uczuć. Może zbytnio utknąć w szczegółach. Może być mało elastyczny, bo działa wedle wytycznych, procedur. Ma nieco negatywne nastawienie, jest krytykancki (również względem siebie).
Obszary do rozwoju dla stylu „C”:
Skup się na robieniu właściwych rzeczy a nie tylko na robieniu rzeczy właściwie. Bądź mniej krytyczny wobec pomysłów i metod innych osób. Reaguj szybciej, aby zrealizować cele zespołu. Staraj się budować relacje w pracy. Bądź bardziej stanowczy i nie obawiaj się ryzyka. Skupiaj się mniej na faktach a bardziej na ludziach.
Choć model DISC to zachowania mniej lub bardziej obserwowalne, to nawet przy bardzo dobrej znajomości modelu DISC samodzielnie precyzyjnie nie określimy konfiguracji stylów zachowań. Tu z pomocą przychodzi badanie DISC.
Typy charakteru – podsumowanie
Znajomość modelu DISC w miejscu pracy służy temu, by komunikacja w zespole odbywała się z wzajemnym szacunkiem. Celem jest to, by Twój rozmówca czuł, że go rozumiesz, ale ważne jest i to, byś Ty czuł się rozumiany. Żeby kogoś faktycznie zrozumieć/usłyszeć, potrzebujemy poznać sposób, w jaki druga osoba się komunikuje. Czasem, jeśli nie potrafimy dojść do porozumienia, możemy mieć wrażenie, że mówimy zupełnie innymi językami i po części to prawda. Każdy typ osobowości mówi charakterystycznym dla niego językiem, więc wdrożenie modelu DISC i praca na informacjach, których dostarcza raport z badania, pozwala poniekąd ‘odkodować’ języki poszczególnych typów osobowości w miejscu pracy. Pozwala także dowiedzieć się, co należy do ich mocnych stron i jakie mają słabe strony, co jest ważne zarówno na stanowiskach wymagających strategicznego myślenia, jak i w codziennej pracy operacyjnej, gdzie współpraca i komunikacja są kluczowe.
[1] Warto zauważyć, że oprócz modelu DISC, istnieje również inna znana typologia osobowości – MBTI (Myers Briggs Type Indicator) opracowana na podstawie psychologii Carla Junga. Wśród 16 typów osobowości MBTI znajdują się takie typy osobowości jak: ISTJ (Introverted Sensing Thinking Judging); ISFJ (Introverted Sensing Feeling Judging); INFJ (Introverted Intuitive Feeling Judging); INTJ (Introverted Intuitive Thinking Judging); ISTP (Introverted Sensing Thinking Perceiving); ISFP (Introverted Sensing Feeling Perceiving); INFP (Introverted Intuitive Feeling Perceiving); INTP (Introverted Intuitive Thinking Perceiving); ESTP (Extraverted Sensing Thinking Perceiving); ESFP (Extraverted Sensing Feeling Perceiving); ENFP (Extraverted Intuitive Feeling Perceiving); ENTP (Extraverted Intuitive Thinking Perceiving); ESTJ (Extraverted Sensing Thinking Judging); ESFJ (Extraverted Sensing Feeling Judging); ENFJ (Extraverted Intuitive Feeling Judging); ENTJ (Extraverted Intuitive Thinking Judging). Każdy z tych typów osobowości ma swoje unikalne cechy, które wpływają na sposób, w jaki osoby te doświadczają świata, podejmują decyzje i nawiązują relacje z innymi. I o ile, model DISC jest mocniej skoncentrowany na zachowaniu, stylach komunikacji i sposobach nawiązywania relacji, o tyle MBTI skupia się na preferencjach poznawczych i podejściu do świata.
